| Colofon Titel | Virtuele Leermeesters |
| Auteur | Tara Schoemaker |
| Wetenschappelijke review | Bart Kleine Deters en Thomas Lans |
| Opmaak | Lissa Groenewoud |
| Datum | 15-4-2021 |
De schrijvers van deze case willen Averell van den Bos, Jaco van Oosten, Margriet Lautenschutz en de geïnterviewde deelnemers van Kennisbank Food en Feed bedanken voor hun openheid en tijd om deze case te kunnen maken.
ECBO is het expertisecentrum voor onderzoek en kennisvraagstukken rondom bijvoorbeeld professionalisering van docenten, aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt, basisvaardigheden en in-, door- en uitstroom van studenten. ECBO doet wetenschappelijk verantwoord beleids- en praktijkgericht onderzoek in het onderwijs en op het snijvlak van onderwijs en arbeidsmarkt, en verspreidt deze kennis. Onze expertise: onderzoek met impact.
ECBO
Postbus 1585
5200 BP ’s-Hertogenbosch
Tel: 073-6872500
http://www.ecbo.nl
© ECBO 2021
| Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, op welke andere wijze dan ook, zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever. |
Virtuele Leermeesters
Augmented Reality als virtuele brug tussen opleiden en arbeidsmarkt
Je zet een bril op, die jou helpt om een warmtepomp te installeren. Wat zie je dan voor je? Nog voordat de Coronacrisis en de daaropvolgende digitalisering van veel werk versneld werd, maakte Averell van den Bos met Augmented Reality Tools leermeesterschap op afstand mogelijk. Welk installatie- en onderhoudsbedrijf kan de nieuwe generatie nog opleiden als ze al te weinig mensen op de werkvloer hebben? Hoe richt je een applicatie zodanig in dat onervaren medewerkers leren het warmtepompsysteem te installeren? Met de betrokkenheid van leermeester Jaco van Oosten (van opleidingsbedrijf InstallatieWerk) zette hij met zijn bedrijf TheServiceConcept.com de Virtuele Leermeesters op. In potentie zorgt deze oplossing ervoor dat fabrikanten voldoende bekwame krachten in huis hebben om nieuwe producten en systemen te installeren en onderhouden. De energietransitie scherpt het tekort aan installatietechnici op de arbeidsmarkt verder aan.
Efficiënt leren en werken in de techniek
Fabrikanten willen dat hun producten gebruikt worden, bedrijven willen vakmensen die de installatie kunnen verzorgen aan hen binden, en het onderwijs is blijvend op zoek naar inspirerende manieren om werken en leren in de technieksector voor jongeren aantrekkelijk te maken. Hoe voorkom je dat de kennis van schaarse leermeesters slechts de ontwikkeling van één leerling ten goede komt? Hoe draag je de ervaring van bedreven vakmensen op een efficiënte manier over aan praktijkleerlingen?
De Virtuele Leermeesters brengt deze belangen bij elkaar, met Opleidingsbedrijf InstallatieWerk als eerste uitvoerder. Hier worden jongeren opgeleid via de beroepsbegeleidende leerweg (bbl): op de werkvloer zijn zij Monteur in Opleiding (MIO). Als opleider spelen ze in op de opkomst van techniek in de bouw – en installatiesector: de Augmented Reality Tools van de Virtuele Leermeesters worden gebruikt om de leerlingen direct toegang te bieden tot productdata en stappenplannen. Zie het als de simulator waarin een piloot leert te vliegen: een veilig leeromgeving, voordat de echte praktijkervaring opgedaan wordt.
Het leerproces binnen de Augmented Reality is gebaseerd op een opvolger van het Gilden-gedachtengoed (Gilde 2.0). Zo is een leermeester tijdens de installatie van een warmtepomp gefilmd. Hij vertelde bij elke stap waar de valkuilen zaten en dat is vertaald naar de applicatie. De leerling krijgt daardoor met de bril op, vergelijkbaar als tijdens een Skype-call, via video, virtuele pijlen en documenten continu feedback en zowel 2d als 3d informatie van de software. Centraal in het ontwikkelen van de Augmented Reality staat de borging van het overbrengen van de kennis en ervaring van de vakman-/vrouw. Zo wordt breder draagvlak gecreëerd en wordt versnelde implementatie van deze tool gerealiseerd. Uit feedback op de verschillende testsessies, met 22 leerlingen van MBO Rijnland Gouda en Leiden, kwam onder andere naar voren dat 82,6% zonder kennis vooraf en onder begeleiding van Virtuele Leermeesters zelf een warmtepomp kunnen plaatsen. 81,8% procent gaf bovendien aan dat er door deze leerinterventie een betere aansluiting ontstaat met het bedrijfsleven én dat ze graag betrokken zouden worden bij de ontwikkeling van dergelijke applicaties.
Een installatietechnicus in opleiding zou de Augmented Reality bril graag ook in andere onderdelen van de opleiding terug zien: “Je leert er meer en makkelijker door”. De bril weet met welk onderdeel je bezig bent en kan je dáár dan mee helpen. In plaats van dat een docent met tien jongens in de oefenruimte staat en één leerling tegelijk (verder) kan helpen. TheServiceConcept.com gaat uit van de gebruiker: wat heeft diegene nodig aan informatie om de juiste keuzes te maken en een installatie onder de knie te krijgen? Zowel de (software)techniek als de didactische principes worden op die behoeften ontwikkeld en door dit samen te doen kan onderwijsinnovatie versneld en betaalbaar aangeboden worden.
De techniek van Augmented Reality
De tool creëert een virtuele opstelling van de waterpomp op basis van losse onderdelen. Deze 3d-modellen zijn op ware grootte, zodat er een realistisch beeld van de werkelijkheid ontstaat. Waar moeten de aansluitingen komen? Waar moet er in de muur geboord worden? Een installatietechnicus in opleiding legt uit wat het verschil is met het ‘ouderwetse leren’. Je zet de bril op: deze geeft je een beeld van de installatie. Bij elk onderdeel krijg je te zien wat het is (hoe het heet, welke maten erbij horen). Als je een onderdeel selecteert, legt de bril je uit hoe je dat moet installeren/monteren/vastzetten. In tegenstelling tot de instructies op een blaadje gepresenteerd krijgen, geeft de bril je alleen de informatie die je voor één stap nodig heeft. Je hoeft dan ook geen dik boekwerk meer door te bladeren. Als je toch vastloopt, hoef je het niet zelf op te lossen, want er je kunt op ieder moment een leermeester raadplegen. Hij/zij kan meekijken met de virtuele opstelling van de leerling en aanpassingen voorstellen waar nodig. Als de leermeesters, zoals bij InstallatieWerk, allemaal instructeurs zijn die uit de praktijk komen, dan weten zij precies welke keuzes de juiste zijn en hoe daar te komen. Op een scherm ziet de leermeester wat de monteur ziet en kan hij – in direct contact – zowel op technisch als inhoudelijk vlak feedback geven.
Augmented Reality brengt een ‘real life’ situatie, mét de mogelijkheid tot interactie met de leerling die de bril opgezet heeft. Dit zorgt ervoor dat de leerling minder theoretische kennis hoeft te hebben: het proces biedt tegelijkertijd ervaring met en inzicht in de installatie. Het blijft niet bij oefenen. Nadat de leerling met de bril het proces heeft doorlopen, kan hij de warmtepomp in een echte situatie gaan ophangen. Leerlingen hebben soms moeite met het elzen van technische tekeningen: Virtuele Leermeesters visualiseert deze tekeningen. Waar veel leerlingen daarnaast normaal gesproken moeite hebben met rekenen en dan bijvoorbeeld 2-3x (foutief) een gaatje boren in de muur bij de klant, begeleidt de bril hen nu in het in één keer goed plaatsen van de warmtepomp!
In de basis heeft een leermeester zo’n 10 leerlingen op afstand onder zijn hoede. De afstand kan hetzelfde klaslokaal zijn als in het reguliere onderwijs, maar dat kan dus ook betekenen dat een leerling de pomp plaatst in een woning terwijl de leermeester nog op school zit. De weerstand bij docenten – om af te stappen van klassikaal lesgeven in één ruimte en kennis zendend overdragen – kan ondervangen worden door hen te betrekken bij de ontwikkeling van de modules. De bril en software brengen juist wendbaarheid, doordat je niet gebonden bent aan fysieke installaties. Virtuele Leermeesters kan zo doorontwikkeld worden tot een ontelbaar aantal configuraties en systemen in de techniek, maar ook in andere sectoren.
Stapsgewijs wordt ‘de leerling’ middels instructies meegenomen in de te zetten stappen, die gekoppeld worden aan de leerdoelen van de opleiding tot installatietechnicus/monteur. De eerste keer dat een leerling een bril opzet, is volgens betrokken leermeester Jaco echt een wauw-moment. Averell en hij krijgen heel veel energie van de leerlingen, die de sleutel vormen voor alle dilemma’s waar de overheid voor staat. Zij zijn wendbaarder en de toekomst van de technieksector. De werkwijze van de Virtuele Leermeesters is bovendien zo visueel vormgegeven, dat ook medewerkers met een taalachterstand na het volgen van de training een warmtepomp in het echt konden installeren.
De mogelijkheden zijn oneindig Op dit moment richt de Virtuele Leermeesters zich op het installeren van een warmtepomp. Averell zet nu in op het aantonen van de impact en het effect van deze leerinterventie. Externe investeerders zijn namelijk niet makkelijk te enthousiasmeren, aangezien ze er niet direct geld mee kunnen verdienen. Wie wordt eigenaar van dit concept? Dat blijft een moeilijke vraag. Waar Averell had gehoopt dat het als vliegwiel zou werken, merkt hij dat iedereen nieuwsgierig is maar wacht tot een ander het doorontwikkeld en een nieuwe interventie gaat aanbieden. Op dit moment zijn ze dus afhankelijk van subsidies. Hoewel de subsidie van MKB!Dee, aangevraagd vanuit het consortium InstallatieWerk Nederland, ROC Mondriaan en The Service Concept ruimte bood voor de ontwikkeling van de applicatie én de aantoonbaarheid van het effect, is afhankelijk zijn van subsidies voor Avarell een frustrerende uitgangspositie. Het einddoel was om te kijken of er een ecosysteem omheen gebouwd kon worden, waarbij fabrikanten niet alleen nieuwe modellen maar ook een bijdragen leveren om hun producten op een innovatieve manier in het onderwijs te installeren. De kosten zitten voornamelijk in de opstartfase, want als de bril is aangeschaft en het 3D-model en de applicatie zijn gebouwd kun je die oneindig hergebruiken.
Zelfs als de doorontwikkeling van de software gemakkelijker van de grond zou komen, voorziet Averell andere uitdagingen. Het vermogen van bedrijven en onderwijsinstellingen om het systeem, van de instructie door een leermeester te laten opnemen tot het begeleiden van de leerling met een bril op, te implementeren ontbreekt vaak. Er heerst angst voor digitalisering en onwetendheid over wat de impact en effecten zijn op de bestaande werkwijze. Zo zijn opleiders bang om controle te verliezen: bij wie kunnen ze hun vraag kwijt als de techniek niet werkt? Daarnaast blijft in het grotere proces de vraag: wie wordt eigenaar van het concept? Averell zou graag zien dat verantwoordelijkheid gezamenlijk gedragen wordt en dat fabrikanten, bedrijven met leermeesters en scholen elkaar opzoeken voor het gemeenschappelijke doel: het tekort aan vakmensen in de technieksector verkleinen. Nu lijken gemeenten daar een verbindende rol in te kunnen spelen, doordat zij voorwaarden kunnen stellen aan bouwprojecten, waarbij er lesmateriaal voor het onderwijs ontwikkeld moet worden. Zo zorgen zij ervoor dat de systemen en producten die in het project gebruikt worden onderhouden kunnen worden.
Margriet Lautenschutz brengt Virtuele Leermeesters als brug tussen onderwijs en bedrijfsleven onder de aandacht bij bedrijven in de techniek. Ze was als projectleider van het Platform Talent en Technologie al betrokken bij Virtuele Leermeesters en blijft belanghebbenden bij elkaar brengen in haar rol als relatiemanager van Leven Lang Ontwikkelen bij MBO Rijnland. Ook zij ervaart dat zodra financiering beschikbaar is,
partijen makkelijker instappen. Zo heeft ze subsidie binnengehaald om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op te leiden binnen kansrijke banen. Zo konden nieuwe mensen opgeleid worden voor installatiewerk, door Augmented Reality in te zetten. Onbekend maakt immers onbemind en door de Virtuele Leermeesters komt deze digitale innovatie dichterbij de bedrijven die het kunnen inzetten om hun bestaande problemen in de energietransitie op te lossen.
Het doel is nog steeds om het concept te vertalen naar andere systemen en disciplines die nodig zijn voor het realiseren van de doelstellingen uit de energietransitie. Die mogelijkheden zijn volgens Averell en Jaco namelijk oneindig: mensen die nu werkzaam zijn in kansarme beroepen kunnen, ter ondersteuning van werk naar werk, aan een baan in de techniek geholpen worden, onervaren medewerkers kunnen sneller ingezet worden op de werkvloer en vakmannen-/vrouwen kunnen ‘on the job’ bijgeschoold worden in andere producten zoals het plaatsen van een radiator. De mooiste ambitie, echter, is om techniek(onderwijs) aantrekkelijk te maken voor leerlingen. Het visuele leren van de Virtuele Leermeesters geeft leerlingen, ongeacht leeftijd en achtergrond, een heel andere leerervaring. Hoe krijg je basisschoolkinderen enthousiast voor de techniek, zodat zij later de keuze maken om in deze sector te gaan werken?
Een cultuurverandering vindt niet plaats over één nacht ijs. De leerlingen kunnen de toepassingen van de Augmented Reality bril dan wel fantastisch vinden, maar zij hebben het mandaat en budget niet…
Het ecosysteem dat Averell met TheServiceConcept.com voor ogen heeft, zou zorgen voor verkorting van trainings-, opleidings-, en inwerktijd. De Virtuele Leermeesters stelt het onderwijs en bedrijfsleven in staat om naadloos op elkaars behoeften aan te sluiten en het onderwijstraject in te korten. Hiermee kan de zorg van de overheid dat kleinere installatiebedrijven ook hun aandeel kunnen leveren in de energietransitie weggenomen worden. Door efficiënt en met beheersbare kosten de energietransitie onder de aandacht te brengen bij de jeugd, hoopt Averell hen eerder te enthousiasmeren voor het leren en werken in de techniek. Dat is tenslotte de sleutel waar meteen aan gedraaid moet worden.
#Digitaliseren kun je leren! Interactieve bijeenkomst van #Stumico en #bouwendnederland bij #Civilion in Den Bosch over de #digitalisering van de bouwplaats met mooie praktijkvoorbeelden
08042021 Civilion-Talkshow-panel from 0486tv on Vimeo.
Op 1 december 2020 werd de bouwinnovatieshop op ons innovatieplatform De Bouw Maakt Het Slim officieel en feestelijk geopend door onze voorzitter Maxime Verhagen. We zijn trots dat Virtuele Leermeesters deel uitmaakt van het inspirerende aanbod van deze ‘webwinkel’. Samen brachten we de innovatiekracht van de bouw en infra in beeld en brengen we de bal aan het rollen.
“Als we één ding van de Covid-19 crisis hebben geleerd is het wel dat we niet altijd fysiek ergens hoeven te zijn om te leren, trainen of getraind te worden.”
Virtuele leermeesters
Wij bieden u een interactief en dynamische leeromgeving bestaande uit lesmateriaal waarbij we gebruik maken van “augmented” en “mixed reality” technologie. Door het gebruik van Virtuele Leermeesters wordt leren aantrekkelijk en worden opleiding-, training- en inwerktijd verkort. Ideaal voor onderwijsinstellingen, praktijkopleiders, trainers en bouw- en infrabedrijven en HR en organisatie adviseurs, veiligheidsadviseurs.
https://slim.debouwmaakthet.nl/innovaties/13140/virtuele-leermeesters
Expeditie Katapult op bezoek bij Virtuele Leermeesters
vanaf 12:40
Hoe verandert de samenleving als gevolg van nieuwe technologie (zoals bijvoorbeeld machine learning en gen-tech), verduurzaming en inclusiviteit? Hoe ziet de arbeidsmarkt en ons onderwijs in de toekomst eruit? Welke nieuwe banen hebben we straks en voor wie zijn deze banen? Wat vergt dat van ons en welke tools zijn essentieel voor het trotseren van deze jungle aan veranderingen.
Met deze vragen op zak gingen zes studenten op expeditie door het hele land, met een vierdelige documentaire als resultaat. Ga op deze vooravond van een nieuw decennium mee op expeditie en praat mee over de arbeidsmarktjungle en benodigde tools en skills van de toekomst. Bereid je voor op een verwonderende jungletrip.
In deze aflevering onderzoeken studenten wat de invloed is van technologische ontwikkelingen op de werkvloer en in de samenleving. Bijvoorbeeld: kost verregaande robotisering de vakmensen van nu hun baan? Of is het juist een kans en kan robotisering er in de zorg voor zorgen dat vakmensen meer persoonlijke aandacht aan patiënten kunnen geven? is onze computer straks onze baas? Zitten er grenzen verbonden aan kunstmatige intelligentie? met bezoeken aan Virtuele Leermeesters, Smart Factory en Zorgboulevard.
voor de hele documentaire: https://vimeo.com/395147673
Opening Energie Academie
Tijdens de opening van de Energie Academie in Den Haag hebben wij de resultaten van Virtuele Leermeesters gepresenteerd! Eind 2018 werd Virtuele Leermeesters uitgeroepen tot een van de winnaars van MKB!dee. Het is een ongelooflijk mooi jaar geweest waarin we met leerlingen, leermeesters en ketenpartners van fabrikant tot MKB-installatiebedrijf invulling hebben gegeven aan de applicatie van Virtuele Leermeesters. Verschillende testsessies hebben aangetoond dat één leermeester prima in staat is om leerlingen op afstand te begeleiden. De resultaten zijn uitermate positief, maar er moet ook nog heel veel gebeuren. We zien dat de uitdagingen niet zozeer in de ontwikkeling van de software zit, maar in het vermogen van bedrijven en onderwijsinstellingen om dergelijke systemen te implementeren. Angst voor digitalisering en onwetendheid over wat de impact en effecten zijn op de bestaande werkwijze spelen daarbij een belangrijke rol. Éen ding is zeker; aan de leerlingen en de nieuwe generatie installateur zal het niet liggen. Zij zeggen volmondig JA op Virtuele Leermeesters. Wil je meer weten of heb je interesse om een pilot te starten neem dan contact met ons op!
Première Expeditie Katapult
dinsdag 3 maart 2020 van 19:30 uur tot 21:30 uur
We leven in een tijd van enorm veel veranderingen: technologie, de maatschappelijke verhoudingen, de manier waarop we zakendoen: alles transformeert. Dat heeft impact op hoe we werken. Kan het onderwijs dit allemaal bijbenen? Wat we op school leren, sluit dat nog wel aan op de werkvloer? Dat is de vraag waarmee we zes studenten op expeditie hebben gestuurd, op zoek naar de arbeidsmarkt van morgen. Want in plaats van dat Katapult óver studenten en het onderwijs praat, praten wij liever mét studenten. Worden ze uitgedaagd of verdwalen ze in de jungle van de toekomst?
Tijdens de première op 3 maart tonen we voor het eerst drie afleveringen en gaan we met elkaar in gesprek. We leren de studenten Sil, Aaron, Kaylee, Nikisha, Elijah en Wessel kennen. Wat houdt hen bezig? Hoe zien zij de toekomst? Wat zijn hun dromen? Hun zorgen? Tijdens inspirerende bezoeken, worden ze begeleidt door presentator Harm Edens en geholpen door inhoudelijke experts.
Het programma wordt binnenkort bekend gemaakt.
Aflevering Robotisering en Digitalisering
In de eerste aflevering onderzoeke de studenten wat de invloed is van technologische ontwikkelingen op de werkvloer. Bijvoorbeeld: kost verregaande robotisering de vakmensen van nu straks hun baan? Of is het juist een kans en kan robotisering er in de zorg voor zorgen dat vakmensen meer persoonlijke aandacht aan patiënten kunnen geven? Is onze computer straks onze baas? Met bezoeken aan Virtuele Leermeesters, Smart Factory en Zorgboulevard Roosendaal.
Expert: Ruben Horbach
Averell van den Bos – Virtuele Leermeesters:“In de technische sector is er een tekort aan personeel. Ook houdt het tekort aan leermeesters nu de instroom van nieuw personeel in de techniek tegen. Wij bieden een oplossing door middel van leermeesterschap op afstand: met behulp van een Hololens (AR-technologie op afstand) kan één leermeester een groep van maximaal tien leerlingen te begeleiden.”
https://wijzijnkatapult.nl/agenda/premiere-expeditie-katapult/
INZET VAN AUGMENTED REALITY VOOR DE ENERGIETRANSITIE
Het wordt wel het grootste knelpunt van de energietransitie genoemd: onvoldoende beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel. De inzet van augmented reality bij het plaatsen en onderhouden van warmtepompen biedt hier mogelijk een oplossing voor. Averell van den Bos van TheServiceConcept.com ontwikkelde een toepassing van ‘Virtuele Leermeesters’, waarmee middels een augmented reality applicatie leermeesterschap op afstand mogelijk wordt gemaakt.
Bij installatie en onderhoud van warmtepompen komen veel voorschriften en normen kijken. Strikte naleving is belangrijk om verzekerd te zijn van probleemloos gebruik. Een installateur moet daarvoor heel wat relevante handleidingen bij zich hebben. Maar het napluizen van documenten verhoudt zich niet zo goed met praktisch aan de slag gaan.
De vraag ‘Doe ik het wel goed?’ wordt onnodig vaak gesteld door leerlingen
Meer zelfvertrouwen bij leerlingen
Wat voor installateurs geldt, geldt nog sterker voor installateurs in wording: leerlingen uit het (v)mbo techniek- en beroepsonderwijs. ‘Uit psychologisch onderzoek blijkt dat het gebruik van uitgebreide handleidingen in tekstvorm leerlingen onzeker maakt’, zegt Averell van den Bos. Hij is oprichter van TheServiceConcept.com dat softwareapplicaties maakt voor augmented reality-toepassingen. Hierbij wordt een virtuele werkelijkheid toegevoegd aan de fysieke werkelijkheid met een Hololens, dat is een soort 3D-bril met computer. ‘De vraag Doe ik het wel goed? wordt onnodig vaak gesteld door leerlingen. Bij informatieoverdracht met augmented reality blijkt het zelfvertrouwen aanzienlijk toe te nemen.’
De inzichten in de educatieve werking van augmented reality zijn getest met een warmtepomp, een uiterst actueel voorbeeld. De pilot bevestigde de inzichten. Bovendien blijkt het goed te werken voor mensen die de Nederlandse taal niet zo goed beheersen. Syrische statushouders in een leerwerktraject konden er prima mee uit de voeten. En omdat een leraar op afstand kan meekijken, kan het onderwijs efficiënter en praktijkgerichter worden ingericht.
Het aanbieden van informatie
Dat het goed uitpakt voor het onderwijs is echter maar een deel van het verhaal. Een andere vraag is: welke informatie stop je erin en hoe bied je die aan? ‘Die vraag is voor NEN relevant want er zijn op allerlei gebieden normen van kracht voor een warmtepomp. Je zou het eigenlijk zo moeten aanbieden dat voor iedere specifieke situatie alleen die normen in beeld komen die in dat geval van toepassing zijn. NEN heeft voor deze case de relevante normen geselecteerd en die zijn in de applicatie verwerkt. De ervaringen bieden naar mijn indruk een prima gelegenheid voor NEN om naar de toekomst van normen te kijken: hoe zorg ik voor zinvolle selecties en wat doet dat met de inrichting van de organisatie?’
Een blik in de toekomst
De augmented reality pilot met de warmtepomp beantwoordt vragen maar roept ook nieuwe, fundamentele vragen op voor de toekomst. Vragen over de presentatie van normen, over nieuwe vormen van onderwijs, en niet te vergeten over toepassing van de applicatie in de praktijk. Want een installateur die een 3D-model voor zich ziet en bij vragen direct te rade kan gaan bij een expert op afstand, dat is toch superhandig?
Hoe zorg ik voor zinvolle selecties van normen voor een specifieke situatie?
Voordelen van de ontwikkeling van normen
Normen hebben een verbindende werking: iedereen wordt geacht op dezelfde manier te werken. Het is dan wel belangrijk ze toegankelijk aan te bieden. Daarnaast zorgen normen voor een hoger percentage ‘first time fix’ (in één keer goed). Dat vergroot de veiligheid en bespaart kosten.
Kansen voor de ontwikkeling van normen
Normen zouden opgesplitst kunnen worden, waarbij alleen de norm wordt aangeboden die op een specifieke situatie van toepassing is. Het verlenen van licenties zou hierop aangepast moeten worden. Het voordeel is dat normen relevanter worden, want ze worden gebruikt op momenten in de praktijk dat ze ook concreet van toepassing zijn.
Lees op nen.nl/energietransitie aan welke afspraken wordt gewerkt en wat het belang is van normontwikkeling.
Bron: https://www.nen.nl/Energietransitie/Interview-Averell-van-den-Bos.htm
Innovatieve oplossing kan energietransitie versnellen
‘MEEKIJKEN OP AFSTAND MET VIRTUELE LEERMEESTERS’
Via Augmented Reality een warmtepomp in elkaar zetten, terwijl op afstand een leermeester toekijkt. Het MKB!dee ‘Virtuele Leermeesters’ van Averell van den Bos maakt dit nu al mogelijk. Een opstapje naar meer? Wat Averell betreft kunnen we niet anders: “Anders worden we door de toekomst ingehaald.”
Aantal leermeesters beperkt
“Als we niet heel snel zijn gaat het mkb de boot missen in de energietransitie. Er is veel operationele druk en daardoor ontbreekt het aan tijd en middelen om personeel goed op te leiden. Het is dus van het grootste belang om gekwalificeerde mensen snel naar het werkveld te begeleiden. Groot probleem is dat het aantal leermeesters beperkt is. Het Werkgeversservicepunt Den Haag en ROC Mondriaan waren daarom al geruime tijd op zoek naar een leermethode waarbij leermeesters op afstand kunnen meekijken terwijl leerlingen zich lesstof eigen maken. Bijvoorbeeld via Skype of WhatsApp.”
Meekijken op afstand
“Het MKB!dee ‘Virtuele leermeesters’ is een innovatieve oplossing voor dit vraagstuk. Via Augmented Reality kunnen medewerkers in opleiding zelfstandig een skills-set aanleren. Daarvoor hebben we een virtuele opstelling van een warmtepomp van Itho Daalderop in een AR-bril geladen. Met behulp van Kalisvaart Technisch Beheer hebben we kennis uit het werkveld daaraan toegevoegd. De leerling kan vervolgens met allerlei opdrachten aan de gang. De leermeester is oproepbaar, kan realtime ‘over de schouder van de leerling’ meekijken en op afstand aanvullende informatie in de bril laden. Zo kan iemand stap voor stap nieuwe vaardigheden aanleren, terwijl de begeleiding beperkt kan blijven.”
Behoorlijke investering
“Leerlingen gaan aan de slag met een HoloLens van Microsoft. Dat is een computer in de vorm van een bril, met een eigen processor, een batterij en met opslagcapaciteit. Met bovendien een klein schermpje waardoor je 3D kunt zien. Ook heeft de bril ingebouwde camera’s om de omgeving in de gaten te houden. ‘Virtuele leermeesters’ is de applicatie die wij daaraan hebben toegevoegd. De bril kost zo’n 3.500 euro. Dat is nog exclusief de software en de content die moet worden toegevoegd. We hebben het dus wel over een behoorlijke investering.”
Meerwaarde SMART maken
“Afgelopen jaar zijn tien leerlingen — vijf van ROC Mondriaan en vijf van WSP Den Haag — met deze AR-leermethode aan de slag gegaan. En de reacties zijn lovend. Iedereen ziet de meerwaarde ervan in. Het is bovendien ontzettend leuk om op zo’n hippe manier te leren. Alleen is het nu nog zaak om deze meerwaarde ook SMART te maken.
‘Het is van het grootste belang om gekwalificeerde mensen snel naar het werkveld te begeleiden.’
Dat vraagt vanuit het werkveld om uitspraken over wat deze methode precies bespaart. Qua inwerktijd en trainingstrajecten, qua urenvermindering en vanwege faalkostenreductie, om maar wat te noemen. Leidt ‘Virtuele Leermeesters’ bijvoorbeeld tot foutloze montages? Daar gaan we komende tijd bewijzen voor verzamelen, liefst zo concreet mogelijk.”
Nieuw ecosysteem nodig
“Tegelijkertijd is er in mijn optiek een heel nieuw ecosysteem nodig om dit verder te brengen. Zo moeten leermeesters in het onderwijs bereid zijn hun kennis blijvend in deze ontwikkeling te stoppen. Maar ook het bedrijfsleven moet structureel een duit in het zakje doen. Door kennis over hun technische systemen aan te leveren bijvoorbeeld, zodat wij die
kunnen verwerken tot leerstof in de AR-bril. En door die kennis up to date te houden. Want eenmalig investeren is niet genoeg, omdat nu eenmaal alles blijft veranderen. Via een continu scrum-proces moeten we het product als het ware samen doorontwikkelen: met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, brancheorganisaties als de OTIB, fabrikanten en het onderwijs. Via een op te richting stichting bijvoorbeeld, waarbinnen de verschillende partijen transparant opereren.”
Opschaling is mogelijk
“De logische volgende stap is om dit concept groter te maken. Allereerst door nog meer leerstof in de ontwikkelde applicatie te stoppen. De gebruikers en leermeesters die de AR-bril getest hebben, hebben daar al een aantal suggesties voor gegeven. Ook opschaling naar andere gebieden is denkbaar, zodat het de energietransitie echt een boost kan geven. Denk aan virtuele leermeesters voor zonnepanelen of laadpalen: overal waar techniek bij komt kijken is dit mogelijk.
‘Via Augmented Reality kunnen medewerkers in opleiding zelfstandig een skills-set aanleren.’
En het moet ook. We hebben immers een flexibele arbeidsmarkt nodig, met medewerkers die razendsnel kunnen anticiperen op nieuwe ontwikkelingen. Met medewerkers ook die een leven lang willen blijven leren. Met ‘Virtuele Leermeesters’ kan dat sneller. Mits we er wel in slagen om alle noodzakelijke partijen te committeren aan permanente doorontwikkeling van het product en de content.”
Lange adem nodig
“Als dat ecosysteem er niet komt, dan kunnen we er natuurlijk altijd een commerciële applicatie van maken. Maar dat heeft absoluut niet mijn voorkeur. Dit is namelijk waar we, met die enorme energietransitie die zo hard nodig is, het verschil kunnen maken. Dan moet je het durven om eigenwijs te zijn en een lange adem hebben.”
‘Via een continu scrum-proces moeten we Virtuele Leermeesters als het ware samen doorontwikkelen.’
Bron: http://www.magazine-on-the-spot.nl/mkbidee/virtuele-leermeesters
Meekijken op afstand met virtuele leermeesters
Via Augmented Reality een warmtepomp in elkaar zetten, terwijl op afstand een leermeester toekijkt. Het MKB!dee ‘Virtuele leermeesters’ dat Averell van den Bos heeft ontwikkeld samen met installatiebedrijf Kalisvaart, Alanno BV, IW Nederland en ROC Mondriaan, maakt dit nu al mogelijk. Een opstapje naar meer? Wat Averell betreft kunnen we niet anders: “Anders worden we door de toekomst ingehaald. De reacties zijn lovend. Het is ook ontzettend leuk om op zo’n hippe manier te leren. De opgave van de energietransitie is enorm. Groot probleem is dat het aantal leermeesters beperkt is. Dit is een innovatieve oplossing voor dit vraagstuk. Via Augmented Reality kunnen medewerkers in opleiding zelfstandig een skills-set aanleren. Daarvoor hebben we een virtuele opstelling van een warmtepomp van Itho Daalderop in een AR-bril geladen. De leermeester is oproepbaar, kan real time over de schouder van de leerling meekijken en op afstand aanvullende informatie in de bril laden. Zo kan iemand stap voor stap nieuwe vaardigheden aanleren, terwijl de begeleiding beperkt kan blijven.”
Heb je ambities en ideeën over Leven Lang Ontwikkelen? En wil je inspiratie opdoen? De ministeries van OCW, SZW, EZK, de SER nodigen je uit voor een grote, landelijke conferentie over Leven Lang Ontwikkelen op woensdag 27 november 2019. Het Kennispunt verleent medewerking aan de organisatie.
Deel je kennis en ervaringen rond Leven Lang Ontwikkelen, start en versterk samenwerking, raak geïnspireerd door de praktijkverhalen van anderen en krijg inzicht in ruimte in de regels. Aan het eind van de dag heb je concrete handvatten waarmee je weer een vervolgstap kan zetten in het verder vormgeven van Leven Lang Ontwikkelen.
Manon volgt een opleiding bij IW Zuid Holland in Rijswijk en heeft de applicatie voor de warmtepomp geprobeerd van Virtuele Leermeesters. Gezien haar reactie durven wij wel te zeggen dat we hiermee mee dames voor techniek kunnen enthousiasmeren.
VanGasLos festival in Gouda bij MBOrijnland bood ons de gelegenheid om Virtuele Leermeesters bij MBO uit Gouda en Leiden studenten onder de aandacht te brengen. Het gaf ons tevens de gelegenheid om een kleine enquête te houden onder de 22 studenten. De uitkomsten zijn op z’n zachtst opzienbarend te noemen:
https://theserviceconcept.com/outcome-survey/
Walter treft voorbereidingen voor het interview over Virtuele Leermeesters bij IW Zuid Holland in opdracht van MKBidee. Wij zijn benieuwd naar het eindresultaat!
Een prachtige mijlpaal. Deze statushouders hebben de Virtuele Leermeesters getest en goedgekeurd. Ondanks de taalbarrière waren ze met de visueel en intuïtief werkende applicatie instaat om een virtuele opstelling van de warmtepomp te maken.
Jaco van Oosten van IW Zuid Holland helpt de toepassing rijker te maken. Hij kijkt hierbij niet alleen naar hoe bestaand lesmateriaal vertaald kan worden naar Virtuele Leermeesters, maar vooral zijn grensoverschrijdende denkwijze, los van alle bestande leer en werkpatronen inspireert! Hij weet welke lesstof lastig is over te brengen en wat de valkuilen zijn in de praktijk.
Hoe vertaal je bestaand lesmateriaal en instructies naar een Virtuele Leermeesters toepassing waarvan je zeker weet dat de boodschap door de leerlingen ontvangen wordt?
ROC Mondriaan bouwt een leermodule voor Virtuele Leermeesters in hun e-learning platform. Ook docenten van ROC Mondriaan worden begeleid en opgeleid om met de toepassingen van Virtuele Leermeesters en technologie te werken.
Aan de toepassing van Virtuele Leermeesters wordt kennis en ervaring vanuit de praktijk toegevoegd. Deze kennis en ervaring staat nergens gedocumenteerd, maar is het brein opgeslagen waartoe niemand toegang heeft. Deze waardevolle informatie is opgebouwd uit jaren van vallen en opstaan. Wij borgen de kennis en ervaring van deze vakspecialisten van Kalisvaart Installatietechniek en vertalen dit naar de toepassingen.
Testteam van Virtuele Leermeesters waarbij de belangrijkste rol is weggelegd is voor de studenten. Deze aankomende warmtepomp installateurs van ROC Mondriaan bepalen uiteindelijk het succes van de toepassing! Als zij het begrijpen hebben wij het goed gedaan.
BNR radioverslaggever Hugo Reitsma doet verslag van de Virtuele Leermeesters . Tijdens de live uitzending probeert hij een virtuele opstelling van de warmtepomp te maken. Of hem dat lukt dat luister naar het fragment?
https://www.bnr.nl/nieuws/duurzaamheid/10391715/in-rotterdam-installeren-ze-virtueel-warmtepompen
Deze studenten van ROC Mondriaan en installateurs van warmtepompen helpen bij de ontwikkeling van Virtuele Leermeesters. Zij laten ons zien welke informatie ze wel en niet begrijpen. Docenten informeren ons over de valkuilen bij leerlingen en leermeesters leveren input vanuit de praktijk. Dit samenspel geeft ons inzichten vanuit onderwijs en praktijk en stelt ons in staat een skillset te ontwikkelen waarmee nieuwkomers een vliegende start maken.
Virtuele Leermeesters te zien en ervaren tijdens de Katapultdag. Ondanks de staking van de boeren waren publieke en private partijen in grote getalen afgereisd naar De Fabrique in Utrecht.
Virtuele Leermeesters te zien tijdens de Katapultdag 1 oktober 2019
Virtuele Leermeesters
Regio: West
In de technische sector is een schrijnend tekort aan personeel. De energietransitie schroeft dit tekort verder op: te weinig mankracht, te weinig leerlingen, te weinig leermeesters. Virtuele Leermeesters lost een deel van het probleem op door doceren op afstand mogelijk te maken.
Door ontwikkelingen rond de energietransitie komen er alleen al in Den Haag zo’n 3.000 banen bij. Daarvoor moeten nieuwe mensen worden gevonden en opgeleid. Per leerling of cursist moet een leermeester worden aangewezen. Aan leermeesters is een tekort, waardoor steeds minder mensen worden opgeleid. Gevolg: bedrijven zetten minder leerlingen in en het personeelstekort loopt op.
Virtuele Leermeesters maakt gebruik van Augmented Reality (AR) technologie, waarmee begeleiding op afstand mogelijk wordt. Eén leermeester kan dan tot wel tien leerlingen begeleiden. Binnen de testfase van het project wordt dit uitgewerkt voor waterpompmonteurs. In aanvulling op klassikale theorielessen wordt een lesmodule in AR gemaakt. Leerlingen volgen deze module via een AR-bril. Zij worden stap voor stap begeleid bij het installatieproces en ontwikkelen hierdoor de benodigde vaardigheden.
Naar verwachting wordt de testfase in december afgerond. Uitbreiding van Virtuele Leermeesters is mogelijk naar andere typen warmtepompen, scenario’s of producten uit de duurzaamheidstechniek en vervolgens naar andere bedrijven die met leerlingen op locatie werken.
Betrokken samenwerkingspartners
Gemeente Den Haag (Werkgeversservicepunt), ROC Mondriaan (Menskracht 7), NEN, Kalisvaart Installatietechniek, IW Nederland, Haagwonen, Platform Talent voor Technologie, Itho Daalderop, OTIB, TheServiceConcept.com.
Bron: nieuwsbrief Techniekpact september 2019
In het project Virtuele Leermeesters krijgen leerling-installateurs een bijzondere aanvulling op de klassikale theoretische lessen. Via een Augmented Reality-bril kan ingebeld worden met een leermeester: die kan daardoor op afstand meekijken en bijsturen op de installatie van bijvoorbeeld een warmtepomp. De overheid stelt 200.000 euro beschikbaar voor de ontwikkeling van Virtuele Leermeesters, zoals het project genoemd wordt.
Inmiddels heeft The Service Concept de eerste stappen gezet om het installatieproces van de lucht/water warmtepomp HP-S in kaart te brengen. Dit installatieproces wordt verwerkt in Augmented Reality software zodat via de Hololens de virtuele wereld en de echte wereld naadloos in elkaar overlopen. De monteur wordt hierdoor geholpen tijdens de installatie en IBS van de HP-S. Belangrijkste doelstelling van het project Virtuele Leermeesters is te onderzoeken of Augmented Reality toegevoegde waarde heeft. Deze nieuwe lesmethode wordt financieel ondersteund door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) In onderstaande video is een sneak preview van de software te zien.
Neem deel aan het gesprek: https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6571044338099335168/
Bron: https://www.installatietotaal.nl/news/item/virtueel-warmtepompen-installeren
Bron: https://newsroom.ithodaalderop.nl/artikel/virtuele-leermeesters
Virtuele Leermeesters
Vanuit de consument is de vraag naar mogelijkheden om een warmtepomp in de bestaande woningbouw toe te passen hoog. Het ontwerpen, installeren en servicen van warmtepompinstallaties wordt door de installatiebranche nog te veel als complex ervaren. Daarnaast is er een te kort aan gekwalificeerd personeel.
Om de installatiebranche te helpen heeft Itho Daalderop al geruime tijd een trainingsprogramma opgezet waar installatiebedrijven getraind worden in het ontwerpen, installeren en het verlenen van service aan de warmtepompen. Om de transitie te versnellen en aan de vraag te kunnen voldoen moeten er ook nieuwe mensen instromen die opgeleid worden in de duurzaamheidstechniek.
Itho Daalderop werkt samen met de bedrijven als The Service Concept, Kalisvaart Technisch Beheer en IW Nederland om een nieuwe lesmodule, virtuele leermeesters, te ontwikkelen. Deze nieuwe lesmethode wordt financieel ondersteund door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl)
Het project virtuele Leermeesters is een lesmodule in Augmented Reality: deze dient als ‘skills set’ voor nieuwe leerlingen en dient als aanvulling op de klassikale theorielessen. De Augemented Reality bril biedt de mogelijkheid van videobellen met de leermeester, die op afstand kan meekijken en bijsturen. Deze meekijkfunctie stelt leermeesters in staat om meer leerlingen op afstand te begeleiden.
Door het toepassen van deze nieuwe lesmethode en technieken worden nieuwe leerlingen geënthousiasmeerd om te kiezen voor de verduurzamingstechniek.
Bron: https://newsroom.ithodaalderop.nl/artikel/virtuele-leermeesters
Virtuele leermeesters
In de technische sector is een schrijnend tekort aan personeel en de energietransitie schroeft dit tekort alleen maar op: te weinig mankracht, te weinig leerlingen, te weinig leermeesters. ‘Virtuele leermeesters’ lost een deel van het probleem op met behulp van augmented reality. Dit maakt opleiden op afstand mogelijk. 1 leermeester kan dan tot wel 10 leerlingen begeleiden.
Binnen dit project ligt de focus op waterpompmonteurs. Het idee is uit te breiden naar andere scenario’s of producten uit de duurzaamheidstechniek en vervolgens naar alle mkb-bedrijven die met leerlingen op locatie werken. ‘Virtuele leermeesters’, een idee van Alanno BV, TheServiceConcept.com en Kalisvaart Technisch Beheer, was ook één van de 1e deelnemers aan MKB Idee.
Virtuele Leermeesters spreker tijdens presentatie MKB-actieplan
Staatssecretaris Mona Keijzer (EZK): “Het MKB-actieplan laat mooi zien hoeveel wordt gedaan om het voor ondernemers beter te maken. Ik wil het mkb stimuleren om zich te vernieuwen. Niet alleen de innovatieve koplopers maar het héle mkb. Ik ben trots op de resultaten die in het MKB-actieplan staan. Maar ik weet ook dat er nog veel te doen is.”
Innovatie in het mkb
Sinds vorig jaar is er extra geld voor innovatie in het mkb. Via de MKB Innovatiestimulering Regio en Topsectoren (MIT), Small Business Innovation Research (SBIR) en het Innovatiekrediet kan de ondernemer bij RVO.nl ondersteuning aanvragen. Er wordt goed gebruik gemaakt van deze regelingen. Zo zijn in 2018 1.400 projecten toegekend vanuit de MIT. Voor start-ups en scale-ups heeft staatssecretaris Keijzer tot 2023 € 65 miljoen extra beschikbaar gesteld.
De digitaliseringsambitie van het kabinet is groot. Voor het industrieel mkb (Smart Industry) zijn in het afgelopen jaar 4 van de 5 regionale Smart Industry Hubs van start gegaan. Daarnaast is er een Data Value Center gestart.
Scholing en ontwikkeling in het mkb
Het Techniekpact blijft bestaan omdat er ook de komende jaren veel technisch personeel nodig is. Tot 2023 blijft de subsidieregeling Praktijkleren ondernemers ondersteunen met een bijdrage in de kosten voor leerwerkplekken. Afgelopen jaar hebben 120.000 ondernemers en leerlingen hiervan gebruikt gemaakt.
MKB-Idee stimuleert mkb-ondernemers meer te investeren in de scholing en ontwikkeling van werkenden. Veertien deelnemers werken inmiddels al aan ideeën en oplossingen. De tweede groep deelnemers gaat binnenkort van start. Vanaf 2019 wordt vanuit het actieprogramma Leven Lang Ontwikkelen in totaal € 4,5 miljoen toegevoegd aan MKB-Idee.
20 miljoen voor klimaat- en energie-start-ups
De overheid daagt start-ups uit mee te doen met de klimaat- en energieopgave waar Nederland voor staat. Er is eenmalig € 20 miljoen van het Seed capital budget beschikbaar voor een tender voor investeringsfondsen gericht op klimaat- en energie-start-ups. Deze gaat oktober 2019 open.
bron: https://www.rvo.nl/actueel/nieuws/mkb-actieplan-geeft-ondernemers-steun-en-ruimte
bron: https://magazines.rijksoverheid.nl/ezk/ezkinbeeld/2019/12/05.-beeldverslag
Human Capital Akkoord staat voor een wendbare arbeidsmarkt
“Werkgevers hebben moeite met het vinden van goed personeel, werknemers hebben moeite met het vinden van een geschikte baan,” zegt Marja van Bijsterveldt, voorzitter van de taskforce Human Capital vanuit de Economic Board Zuid-Holland. “Die mismatch is niet een probleem van de werkgever of van de werknemer, dat is een probleem van ons allemaal. Het is belangrijk dat de Zuid-Hollandse arbeidsmarkt wendbaarder wordt. We willen koploper zijn in het Leven Lang Ontwikkelen. Die ambities zetten we nu om in daden.”
Op 24 juni werd het Human Capital Akkoord Zuid-Holland ondertekend door 66 partijen uit bedrijfsleven, onderwijs en overheid. De provincie Zuid-Holland heeft voor de uitvoering van de Human Capital Agenda in het eerste jaar € 1 mln. beschikbaar gesteld. De agenda loopt in ieder geval tot 2024 en de regio heeft zich voor die horizon een aantal concrete doelen gesteld. Zo gaat de regio 40.000 werknemers in staat stellen zich te ontwikkelen, 55.000 werknemers de overstap laten maken naar een andere sector en 20.000 deeltijdwerkers die meer willen werken, aan werk helpen.
Ondertekenen sectordeal
TheServiceConcept.com en nog 51 bedrijven uit de Bouw & Techniek en Energiesector hebben vandaag werkakkoorden gesloten met de gemeente Den Haag. Met deze werkakkoorden realiseert de gemeente in korte tijd ten minste 388 banen specifiek voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Alleen al in Den Haag komen er naar verwachting 3000 tot 5000 banen per jaar bij op het gebied van energietransitie en circulaire economie. Daarnaast zijn er nog de vacatures die bestaande technische bedrijven (zoals in de bouw en de installatiebranche) nu al open hebben staan. Bij de nieuwe beroepen gaat het om onder meer warmtepomp-monteurs, zonnepanelen-monteurs, toegepaste ICT technici (slimme meters instellen) en fijnslopers (het circulair slopen van oude gebouwen op zo’n manier dat materialen kunnen worden hergebruikt).
De Energieacademie gaat bijstandsgerechtigden met name voor dit soort banen opleiden. Plan is om deze nieuwe vakschool te vestigen in de Bedrijven Investeringszone Zichtenburg, Kerketuinen, Dekkershoek (ZKD) in Loosduinen. Vandaag hebben de eerste 6 bedrijven al getekend en hun medewerking gegarandeerd door kennis, geld en/of materialen voor de opleidingen op de Energieacademie beschikbaar te stellen.
Filmdag Economic Board Zuid Holland en Innovation Quarters 12 juni
Met deze film willen we het publiek bekend maken met de inhoud van de Human Capital Agenda: wat betekent dit voor “echte” mensen? De focus ligt daarom bij werkgevers en werknemers. We willen tonen wat het uiteindelijke effect zal zijn zodat andere partijen geactiveerd worden om zich ook aan te sluiten.
De film wordt ingezet:
- De Human Capital Agenda zal op 24 juni tijdens één van de voorprogramma’s van het InnovationQuarter jaarevent worden ondertekend. In het plenaire gedeelte van ditzelfde event willen we graag aandacht besteden aan dit akkoord en dat gaan we doen via een film. In het plenaire gedeelte zitten 1000 relevante spelers uit Zuid-Holland. Zowel werkgevers, kennisinstellingen als overheid
- Hij wordt verspreid onder alle initiatiefnemers en partners van het Human Capital akkoord
- InnovationQuarter plaatst de film op haar website en deelt hem via de social media kanalen: YouTube, Twitter, LinkedIn, Google+ en Facebook
- De film wordt daarnaast getoond tijdens powerpoint-presentaties en op toekomstige evenementen
TheServiceConcept.com maakt onderdeel uit van Human Capital akkoord. Wij onderzoeken de impact en effecten van visualisatie technologie op de arbeidsmarkt. Met werkgevers en werknemers, techniekonderwijs en bedrijfsleven streven wij naar een duurzame inzetbaarheid van menselijk kapitaal waarbij verkorten van opleidings- en trainingstijd en versnellen van inzetbaarheid van menselijk kapitaal de uitgangspunten zijn.
Filmdag bij IW (Installatie Werk) Zuid Holland.
Wij vinden het belangrijk dat we niet alleen over studenten praten, maar ook mét studenten in gesprek gaan over de arbeidsmarkt en beroepsonderwijs van de toekomst. Daarom ben ik blij dat Katapult op Expeditie gaat! Inmiddels is de eerste draaidag geweest en mochten studenten Syl en Lisa ervaren bij Installatie Werk Zuid Holland hoe we tegenwoordig een warmtepomp installeren met augmented reality technologie en een Hololens! Te gek!
De film zal in de maart 2020 gepubliceerd worden
https://www.bouwendnederland.nl/index.php?pageID=808
Augmented Reality en 3D visualisatie 